Polski Biały Krzyż

Pod koniec I wojny światowej (2 lutego 1918 r.), podczas swojego pobytu w Stanach Zjednoczonych,  Helena Paderewska powołała do życia Polski Biały Krzyż, którego celem było niesienie pomocy rannym Polakom walczącym  w trzech armiach – rosyjskiej, austriackiej i niemieckiej. Organizacja ta, na początku swego istnienia działała na terenie Stanów Zjednoczonych, gdzie pielęgniarki – ochotniczki gromadziły materiały, ubrania dla żołnierzy walczących w kraju oraz ochotników armii tworzonej we Francji (bieliznę, swetry, materiały opatrunkowe, skarpety, mydło, tytoń). Szczególną opieką Polski Biały Krzyż otaczał rodziny ochotników zwłaszcza w sytuacji śmierci lub kalectwa ojca rodziny.

Drugim celem statutowym stowarzyszenia, z którego Biały Krzyż stał się szczególnie znany, było szerzenie kultury i oświaty, rozbudzanie postaw patriotycznych oraz świadomości narodowej i obywatelskiej wśród żołnierzy polskich służących w armiach zaborczych, a po zakończeniu I wojny światowej wśród żołnierzy służby zasadniczej Wojska Polskiego.

Po przyjeździe do Polski w 1918 r. Helena Paderewska założyła w kraju Polski Biały Krzyż (PBK), którego została prezesem. Różnice pomiędzy PBK a PCK wyjaśnia sama Helena Paderewka w jednej z książek podsumowujących jej działalność społeczną:

„Kolizyj z utworzonym niemal równocześnie w Polsce Czerwonym Krzyżem nie było żadnych, gdyż Czerwony Krzyż zajmował się pogotowiem na czas wojny i rannymi w wojnie, jak i ich rodzinami, a Polski Biały Krzyż opieką  nad  żołnierzem w ogóle, gdy był zdrowym i aby go utrzymać w zdrowiu, aby go w pełnej miłości i poświęceniu dla sprawy utrzymać, na duchu podnieść, oświecić i z obowiązkami obywatelskimi zapoznać”.

W okresie międzywojennym PBK rozwijał się, prowadził szpitale, hurtownie, gospody, biblioteki żołnierskie, organizował kursy zawodowe. W 1936 r. został uznany za stowarzyszenie wyższej użyteczności. W czasie II wojny światowej Niemcy dokonując likwidacji organizacji społecznych, przekazali częściowo majątek Polskiego Białego Krzyża na rzecz Polskiego Czerwonego Krzyża. Polski Biały Krzyż rozwiązany został rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 listopada 1946 r., a jego majątek został przekazany Towarzystwu Przyjaciół Żołnierza.