Autor: admin1572

  • Organizacje założycielskie PCK

    Podczas I wojny światowej  na terenie zaboru rosyjskiego inicjatywę ratowania rannych Polaków, walczących zarówno w armii rosyjskiej, a także niemieckiej i austriackiej, podjęła księżna Franciszka  Paula  Korybut Woroniecka. Za pozwoleniem przedstawiciela Rosyjskiego Czerwonego Krzyża A. J. Guczkowa, powstała myśl o powołaniu Polskiego Komitetu  Pomocy Sanitarnej. Do zadań Komitetu należało organizowanie szpitali, zbieranie bielizny dla rannych i szkolenie kobiet. Komitet rozbudowywał swoje oddziały w zależności od zakresu działalności i potrzeb społecznych. PKPS starał się o zachowanie odrębności  zarówno pod względem działań jak i odznak oraz symboli dla oznakowania miejsc i osób te działania realizujących. Subwencja uzyskiwana od strony rosyjskiej pozwalała na  zaopatrzenie szpitali w bieliznę, materiały opatrunkowe i artykuły żywnościowe. Na dworcach kolejowych powstawały punkt odżywcze i opatrunkowe, tworzono także pociągi sanitarne. Na terenie samej Warszawy funkcjonowało 21 szpitali. PKPS miał swoje agendy zarówno w Mińsku (Białoruskim) jak i w Moskwie.

    Fot. Zdjęcie działaczy organizacji czerwonokrzyskich przed szpitalem garnizonowym w Krakowie 1914 r., archiwum PCK

    Na terenie zaboru pruskiego  zezwolono na utworzenie Komitetu Niesienia  Pomocy Rodakom w Królestwie. Organizowano kuchnie ruchome na stacjach kolejowych, wydawano gorące napoje i posiłki jeńcom i rannym żołnierzom polskim. W lutym 1915 r. zezwolono na utworzenie instytucji pod nazwą Poznański Komitet Ratunkowy. W związku z przesuwaniem się frontu,  władze niemieckie wyraziły zgodę na utworzenie Rady Głównej Opiekuńczej, która nie miała prawa prowadzenia działalności sanitarne medycznej. Środki finansowe i materialne pochodziły od Polaków z Wielkopolski (ok. 2 mln rubli).  

    Fot. Zdjęcie działaczy czerwonokrzyskich wraz z arcyksięciem Franciszkiem Salwatorem – generalnym inspektorem Czerwonego Krzyża w szpitalu garnizonowym w Krakowie, Archiwum PCK

    W zaborze austriackim od 1918 r. rozpoczęło działalność Krajowe Stowarzyszenie Mężczyzn i Dam Czerwonego Krzyża w Galicji. Jego siedzibą był Lwów, a prezesem książę Paweł Sapieha. Głównym zadaniem Stowarzyszania było organizowanie pomocy dla rannych i chorych żołnierzy oraz ludności cywilnej w czasie I wojny światowej. W Krakowie otwarto  Dworcową Stację Opatrunkową, która w pierwszym okresie działań wojennych była centralnym punktem pomocy medycznej w mieście. Zadaniem stacji było udzielanie pierwszej pomocy rannym i chorym przywożonym z pola walki, zmienianie opatrunków, przewożenie ciężej rannych do miejscowych szpitali, ewentualnie kierowanie ich do dalszego transportu w głąb monarchii.

    Fot. Paweł Sapieha wraz z małżonką i członkami zarządu w biurze na ul. Basztowej 6, fot. za Nowości Ilustrowane 1916 r.

    W 1912 r. w Krakowie powstało stowarzyszenie Samarytanin Polski, powołane z myślą o kształceniu kadr sanitarnych dla potrzeb polskiego zrywu narodowego. Jego inicjatorem był dr Bolesław Wicherkiewicz, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Samarytanin Polski objął opieką sanitarno-medyczną Legiony Polskie. Połączył się on z Komitetem Lekarskim w Krakowie, do którego z kolei dołączyli młodzi krakowscy medycy zaangażowani w Strzelecki Czerwony Krzyż. Samarytanin Polski przeszkolił tysiące sanitariuszek, sanitariuszy i pielęgniarek, które zasiliły legionowe lazarety i szpitale.

    W czasie I wojny światowej Samarytanin organizował własne szpitale, gromadził środki finansowe, materiały sanitarne oraz sprzęt medyczny. Prowadził także akcje szkoleniowe, tworzył w prywatnych domach specjalne lazarety dla chorych i rannych oraz schroniska dla niezdolnych do dalszej służby legionistów.

  • Donec metus lectus

    Curabitur rutrum quam

    Curabitur rutrum quam nec metus tristique, in tristique lorem luctus. Ut a fringilla massa. Nulla sit amet egestas ligula, sit amet auctor nibh. Aenean felis mauris, tincidunt sit amet pharetra quis, ultrices eget ipsum. Suspendisse accumsan non diam sit amet volutpat. Donec metus lectus, dictum eget fermentum at, tempus eu eros. Phasellus sagittis nisi non magna sagittis, quis consectetur est euismod. Proin metus libero, condimentum vestibulum rhoncus id,

  • Donec metus lectus, dictum eget fermentum

    Curabitur rutrum quam

    Curabitur rutrum quam nec metus tristique, in tristique lorem luctus. Ut a fringilla massa. Nulla sit amet egestas ligula, sit amet auctor nibh. Aenean felis mauris, tincidunt sit amet pharetra quis, ultrices eget ipsum. Suspendisse accumsan non diam sit amet volutpat. Donec metus lectus, dictum eget fermentum at, tempus eu eros. Phasellus sagittis nisi non magna sagittis, quis consectetur est euismod. Proin metus libero, condimentum vestibulum rhoncus id,

  • Donec vel pharetra diam.

    Vestibulum ac elementum magna, ut laoreet orci. Quisque non laoreet lectus. Cras quis quam eros. Nam vitae nisl tincidunt nisl accumsan varius et non dui. Sed ac interdum sem. Donec vel pharetra diam. Sed facilisis leo leo, ut feugiat velit consequat vitae. Phasellus luctus interdum arcu, quis egestas massa. Vestibulum hendrerit arcu risus, porttitor ullamcorper erat pulvinar nec. Aenean lobortis aliquam ante id venenatis. Suspendisse laoreet justo in lorem mollis, id scelerisque nisi accumsan. Nam velit ligula, congue vulputate pulvinar at, scelerisque et felis. Etiam rutrum est nisi, sit amet porta turpis tristique a. Curabitur aliquet vulputate massa eu egestas.

  • Polski Biały Krzyż

    Pod koniec I wojny światowej (2 lutego 1918 r.), podczas swojego pobytu w Stanach Zjednoczonych,  Helena Paderewska powołała do życia Polski Biały Krzyż, którego celem było niesienie pomocy rannym Polakom walczącym  w trzech armiach – rosyjskiej, austriackiej i niemieckiej. Organizacja ta, na początku swego istnienia działała na terenie Stanów Zjednoczonych, gdzie pielęgniarki – ochotniczki gromadziły materiały, ubrania dla żołnierzy walczących w kraju oraz ochotników armii tworzonej we Francji (bieliznę, swetry, materiały opatrunkowe, skarpety, mydło, tytoń). Szczególną opieką Polski Biały Krzyż otaczał rodziny ochotników zwłaszcza w sytuacji śmierci lub kalectwa ojca rodziny.

    Drugim celem statutowym stowarzyszenia, z którego Biały Krzyż stał się szczególnie znany, było szerzenie kultury i oświaty, rozbudzanie postaw patriotycznych oraz świadomości narodowej i obywatelskiej wśród żołnierzy polskich służących w armiach zaborczych, a po zakończeniu I wojny światowej wśród żołnierzy służby zasadniczej Wojska Polskiego.

    Fot. Helena Paderewska z grupą sanitariuszek Polskiego Białego Krzyża, Nowy Jork, 1918 r.

    Po przyjeździe do Polski w 1918 r. Helena Paderewska założyła w kraju Polski Biały Krzyż (PBK), którego została prezesem. Różnice pomiędzy PBK a PCK wyjaśnia sama Helena Paderewka w jednej z książek podsumowujących jej działalność społeczną:

    „Kolizyj z utworzonym niemal równocześnie w Polsce Czerwonym Krzyżem nie było żadnych, gdyż Czerwony Krzyż zajmował się pogotowiem na czas wojny i rannymi w wojnie, jak i ich rodzinami, a Polski Biały Krzyż opieką  nad  żołnierzem w ogóle, gdy był zdrowym i aby go utrzymać w zdrowiu, aby go w pełnej miłości i poświęceniu dla sprawy utrzymać, na duchu podnieść, oświecić i z obowiązkami obywatelskimi zapoznać”.

    W okresie międzywojennym PBK rozwijał się, prowadził szpitale, hurtownie, gospody, biblioteki żołnierskie, organizował kursy zawodowe. W 1936 r. został uznany za stowarzyszenie wyższej użyteczności. W czasie II wojny światowej Niemcy dokonując likwidacji organizacji społecznych, przekazali częściowo majątek Polskiego Białego Krzyża na rzecz Polskiego Czerwonego Krzyża. Polski Biały Krzyż rozwiązany został rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 listopada 1946 r., a jego majątek został przekazany Towarzystwu Przyjaciół Żołnierza.

  • Polskie Towarzystwo Czerwonego Krzyża

    18 stycznia 1919 r. na posiedzeniu w Hotelu Bristol w Warszawie, pod honorowym przewodnictwem Heleny Paderewskiej oraz gen. Zdzisława Horyńskiego – ówczesnego szefa służby sanitarnej w odradzającym się Wojsku Polskim, rozpoczął się zjazd nadzwyczajny. W trakcie trwających trzy dni obrad dokonano oceny dotychczasowego dorobku organizacji niosących pomoc żołnierzom. W wyniku obrad postanowiono utworzyć narodową organizację Czerwonego Krzyża pod nazwą  Polskie Towarzystwo  Czerwonego Krzyża.

    Ustanowiony przez rząd  polski Komisarz do spraw Polskiego Czerwonego Krzyża, Władysław hr. Tyszkiewicz,  zwołał na dzień 27  kwietnia  pierwsze zebranie członków Polskiego Towarzystwa Czerwonego Krzyża na którym zatwierdzono statut i wybrano Komitet Główny. 4 maja 1919 r. wybrano pierwszy zarząd: prezesem został książę Paweł Sapieha, wiceprezesem Helena Bisping, drugim wiceprezesem Julia Przyjemska, sekretarzem Stanisław Godlewski, skarbnikiem Edward Boniecki.

    Fot. Statut Polskiego Towarzystwa Czerwonego Krzyża, 1919 r.

    14 lipca 1919 r. Polskie Towarzystwo Czerwonego Krzyża uznane zostało przez Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża, a 16 września tego samego roku przyjęte zostało do Ligi Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża.

    Fot. Dokument MKCK uznający Polskie Towarzystwo Czerwonego Krzyża za stowarzyszenie krajowe

  • Paweł Sapieha

    Fot. Paweł Sapieha

    Paweł Jan Sapieha został pierwszym prezesem Komitetu Głównego Polskiego Towarzystwa Czerwonego Krzyża (4.05.1919 – 7.08.1919). Był liderem nowo powstałego stowarzyszenia po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Już od 1913 r. Sapieha działał na rzecz społeczeństwa, początkowo jako prezes Krajowego Stowarzyszenia Czerwonego Krzyża Mężczyzn i Dam w Galicji z siedzibą we Lwowie. W związku z wybuchem I Wojny Światowej priorytetowym zadaniem stowarzyszenia Sapiehy było przygotowanie i urządzenie licznych szpitali i punktów opatrunkowych Czerwonego Krzyża.

    Wraz  z przesuwającym się frontem nazewnictwo organizacji czerwonokrzyskich w Małopolsce  ulegało zmianom i jego nazwy brzmiały kolejno: Galicyjskie Towarzystwo  Czerwonego Krzyża we Lwowie, Krajowego Stowarzyszenie Czerwonego Krzyża dla Galicji z siedzibą we Lwowie. Prezesem tych organizacji w różnym okresie ich trwania był  cały czas książę Sapieha. Jednym z  pierwszych rozkazów  Naczelnego Dowódcy Wojsk Polskich w  Galicji Wschodniej  było powołanie  w dniu 26 listopada 1918 r. Krajowego Stowarzyszenia Czerwonego Krzyża dla Galicji. Podczas walk toczących się w tym okresie we Lwowie Towarzystwo  przystąpiło natychmiast do  organizacji szpitali  oraz stacji ratunkowych.  Po ogłoszeniu  niepodległości Polski i jej uznania przez mocarstwa zachodnie  powstała konieczność zjednoczenia  organizacji z trzech zaborów w jedną organizację czerwonokrzyską – Polskiego Towarzystwa Czerwonego Krzyża, na czele którego początkowo również stanął Sapieha.

  • Cytat Marszałka Piłsudskiego o Czerwonym Krzyżu

    Fot. Marszałek Józef Piłsudski

    „Ranny i chory  żołnierz – to sierota wojskowy. Wchodzi nagle, jako odpadek wielkiej produkcji wojennej, do bezdusznej, skomplikowanej maszyny, bezsilny, zdenerwowany, często bezwolny. Trzeba włożyć duże wysiłki, aby w tej maszynie pracowało serce matczyne, które więcej kocha właśnie to dziecko, które jest nieszczęśliwe i zbolałe, a więc nieużyteczne dla pracy i w tem leży szczytne i wielkie zadanie Czerwonego Krzyża podczas wojny”.

  • Powstanie Biura Informacyjno-Wywiadowczego

    (obecnie Krajowe Biuro Informacji i Poszukiwań).

    W czasie I wojny światowej gromadzeniem informacji o losach jeńców wojennych oraz odnotowywaniem straty wśród żołnierzy zajmowała się Rada Główna Opiekuńcza. Rodziny zaginionych rozpaczliwie poszukiwały informacji o swoich bliskich. Niestety z powodu dezorganizacji w armii, m.in. braku poczty polowej, sekcja pomocy jeńcom miała utrudnioną pracę. W związku z wieloma problemami z jakimi borykała się Rada, w grudniu 1918 r. rozpoczęła pracę (początkowo nieformalna) służba informacyjno-wywiadowcza, zbierająca dane na temat rannych, chorych i poległych żołnierzy. Tworzyły ją dwie studentki Uniwersytetu Warszawskiego: Irena Hebdzyńska i Maria Przyborowska.  Początkowo Sekcja działała pod szyldem stowarzyszenia pomocy humanitarnej Sanitariusz Polski i tworzono ją z myślą o włączeniu w struktury przyszłej organizacji  Polskiego Czerwonego Krzyża. Opracowano wówczas metody pracy na wzór już istniejących Narodowych Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża, które przetrwały do dzisiejszych czasów. W 1919 r., do nowo powstałego Polskiego Towarzystwa Czerwonego Krzyża od razu przyłączono Sekcję Informacyjno-Wywiadowczą.

  • Helena Paderewska

    Fot. Portret Heleny Paderewskiej. Autor Józef Orłowski, Helena Paderewska: na piętnastolecie jej pracy narodowej, 1914-1929, Chicago, 1929

    Założycielka Polskiego Białego Krzyża, którego celem było niesienie pomocy ofiarom I wojny światowej.

    18 stycznia 1919 pod jej patronatem obradowały wszystkie istniejące na ziemiach polskich organizacje, które kierowały się w swoich działaniach ideami Czerwonego Krzyża. W wyniku tego spotkania zostało utworzone Polskie Towarzystwo Czerwonego Krzyża. Wkrótce rząd zatwierdził jego statut, a kilka miesięcy później – po rezygnacji prezesa Pawła Sapiehy – Paderewska została prezesem PCK. Funkcję tę pełniła do 24.08.1920.

    Helena Paderewska prowadziła  bardzo aktywną działalność w zakresie pomocy sanitarnej.  W  dowód uznania jej imieniem nazwano pociąg sanitarny, który obsługiwał przyfrontowe  linie obronne w Małopolsce Wschodniej.

  • PCK w Międzynarodowym Ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca

    Polskie Towarzystwo Polskiego Krzyża (obecna nazwa: Polski Czerwony Krzyż) zostało oficjalnie uznane przez Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża w dniu 14 lipca 1919 r., zaś 16 września tego samego roku zostało przyjęte w poczet Międzynarodowej Ligii Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża (obecna nazwa: Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca). PCK utrzymuje przyjazne kontakty z MKCK, Federacją i bratnimi Stowarzyszeniami Krajowymi, w tym w sposób szczególny z: Białoruskim, Duńskim, Austriackim, Niemieckim, Węgierskim, Ukraińskim, Brytyjskim i Francuskim Czerwonym Krzyżem. Wspólnym mianownikiem naszych działań jest Siedem Zasad Podstawowych Ruchu, tj.: humanitaryzm, bezstronność, neutralność, niezależność, dobrowolność, jedność i powszechność.

    Fot. Tzw. logo Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża i czerwonego Półksiężyca służące promowaniu wspólnych akcji, apeli humanitarnych i kampanii społecznych.

  • hr. Maria Tarnowska

    Fot. Maria Tranowska, w mundurze Korpusu Czerwonego Krzyża po odznaczeniu Krzyżem Walecznych, listopad 1920 r. Archiwum PCK

    W czasie I wojny światowej zgłosiła się w Wiedniu jako ochotniczka-sanitariuszka do pracy w Czerwonym Krzyżu i wyjechała na front. Pracowała również  w szpitalu w Krakowie, zorganizowanym przez Uniwersytet Jagielloński dla I Korpusu Krakowskiego. W 1919 r. w Warszawie dzięki środkom własnym i pozyskiwanym prywatnie darowiznom współorganizowała szpital polowy – już wtedy Polskiego Towarzystwa Czerwonego Krzyża, w którym została kwalifikowaną pielęgniarką. W  1920 r. Tarnowska wraz ze swoimi podwładnymi brała udział w wojnie polsko-bolszewickiej, za co została odznaczona Krzyżem Walecznych.

    Jedną z jej inicjatyw było ufundowanie przy Szpitalu Czerwonokrzyskim w Warszawie „Domu” przeznaczonego dla pielęgniarek, w którym zorganizowano kursy uzupełniające. Były to początki powstawania pierwszych narodowych, wykwalifikowanych kadr pielęgniarek.

    Z inicjatywy Tarnowskiej utworzono 300 wiejskich ośrodków zdrowia.

    Hr. Tarnowska była pierwszą polską pielęgniarką uhonorowaną medalem im. Florence Nightingale w 1923 r.

    Od 1 września 1927 r. do października była członkiem Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża, a od października 1939 do lipca 1944 jego wiceprezesem.

    Fot. Maria Tarnonwska wraz z delegacją PCK na audiencji u prezydenta Ignacego Mościckiego, 1934 r. Archiwum NAC

    W 1942 r. została aresztowana i przez kilka miesięcy była  więziona na Pawiaku. Po zwolnieniu wstąpiła do konspiracji, gdzie  uzyskała stopień porucznika AK.  W trakcie Powstania Warszawskiego,  z  racji wysokiej pozycji społecznej i doświadczenia, delegowano ją do rozmów z Niemcami na temat ewakuacji ludności cywilnej (umożliwiły one  wyprowadzenie w dniach 8-10 września 1944 z Warszawy 20-25 tysięcy osób), głównie kobiet, dzieci i starców.